گز

گز چیست ؟

طبق گفته ها گز از زمان صفویه و همزمان با شکوفا شدن مجدد هنر و فرهنگ ایرانی در اصفهان به وجود آمده است. البته در این زمینه حدس و گمان ها فراوان است ولی متاسفانه تحقیقات مناسبی در مورد ریشه آن نشده.
به احتمال زیاد این محصول نتیجه آزمون و خطاهای فراوان روی شیرینی های بومی اصفهان است. گفته می شود که شاید ریشه اصلی گز، حلوا چوبه باشد.
در زمان های دور کشاورزان که به کشت خشخاش می پرداختند، هنگام جمع آوری محصول دچار سردی، سستی و عرق ریزی شدیدی می شدند. اینجا بوده که نوعی شیرینی با نام حلوا چوبه فراوان می شود.
حلوا چوبه، ارزان و در دسترس بود. آن را از شکر و سفیده تخم مرغ درست می کردند و معمولا برای رفع خستگی کشاورزان به کار می رفت و بتدریج حلوا چوبه تکامل یافت و به گز تبدیل شد.
گفته می شود آغا محمد خان قاجار در مقطعی اقدام به صادرات این محصول به سایر کشورها کرد. پیش از آن نیز پادشاهان ایرانی گز اصفهان را هدیه ای گرانبها برای یادگار دهی به سایر پادشاهان کره خاکی انتخاب می کردند.
اگر بخواهیم ریشه نام گز را دریابیم، باید سری بزنیم به بهشت اصفهان: خوانسار. شهر خوانسار از توابع استان اصفهان، شهری کوهستانی و سردسیر است.
این شهر که سر بر بالین کوهستان های سر به فلک کشیده دارد، از فزونی گل و سبزه به بهشت اصفهان مشهور است.
لاله واژگون که نوعی از نادرترین گل لاله های جهان است نیز متعلق به این دیار است اما آنچه به گز اصفهان هویت داده، عصاره و شهدی شگفت انگیز به نام انگبین یا گز انگبین است که از درختچه هایی به همین نام یعنی گز انگبین در نواحی خوانسار و برخی نواحی چهارمحال و بختیاری به دست می آید.
عامل تولیدکننده گز انگبین حشره کوچکی است تقریبا به اندازه پشه که روی ساقه یا برگ های درخت گز انگبین خانه می سازد. سپس از شیره پرورده این گیاه تغذیه کرده و شهد تولید می کند.
این عمل، یعنی تولید قند طبیعی توسط این حشره که شاید عملی همانند تولید عسل در زنبور عسل است، چندان شناخته شده نیست و نیاز به تحقیقات بیشتر دارد. سرانجام از اواخر شهریورماه و زمانی که نسیم های خنک پاییزی وزان می شود، دانه های براق و زرد رنگی همانند ارزن از درختچه های گز انگبین به دست می آید که به آن عصاره گز انگبین می گویند.